Absolwent studiów wyższych lub szkoły zawodowej, a także osoby pozostające ponad 24 miesiące bez pracy, mogą starać się o płatny staż zawodowy. Należy podkreślić, iż obejmuje on wyłącznie osoby zarejestrowane w urzędzie pracy. W innym przypadku nie można mówić o stażu zawodowym w rozumieniu polskich przepisów prawa.
Czym jest staż zawodowy? To nic innego jak zdobywanie doświadczenia zawodowego, nowych kompetencji oraz umiejętności przy jednoczesnym „płaszczu” ochronnym, pozwalającym na popełnianie błędów i naukę. To świetny instrument aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, który daje szansę na zaprezentowanie się przed potencjalnym pracodawcą. To także możliwość poznania ewentualnego pracodawcy oraz stwierdzenie, czy akurat to chce się robić. Należy jednak pamiętać, iż staż przysługuje raz po zakończeniu nauki, a potem dopiero po upływie 2 lat przy pozostawaniu bez pracy i jednoczesnym byciu zarejestrowanym bezrobotnym. Staż po ukończeniu nauki nazywany jest stażem absolwenckim i wiele firm, w tym międzynarodowych korporacji, zaprasza młodych absolwentów do odbywania go u siebie w firmie. Urzędy pracy mają także wiele ciekawych ofert stażowy dla absolwentów, dzięki którym mogą znaleźć zatrudnienie. Staż długotrwale bezrobotnych jest mniej atrakcyjny, ale równie skuteczny. Oczywiście zaktywizowanie absolwenta i osoby pozostającej długo na bezrobociu, jest zupełnie inne, a także trwa różnie, w zależności od kwalifikacji oraz chęci pracy.
Jakie są korzyści ze stażu? Przede wszystkim gratyfikacja finansowa. Nie można tu mówić o ogromnych kwotach, gdyż stypendium stażowe nie może przekroczyć kwoty minimalnego wynagrodzenia miesięcznego. Biorąc jednak pod uwagę wysokość świadczeń pieniężnych dla bezrobotnych, kwota ta powinna zachęcić do udziału w stażu.
Obowiązki pracodawcy względem stażysty reguluje umowa podpisana przez obie strony – pracodawcę i stażystę. Zawarty w niej program stażu powinien być zrealizowany. Po odbyciu stażu, który zazwyczaj tra od 3 do 6 miesięcy, pracodawca ma obowiązek wystawić opinię o stażyście.
Czas pracy stażysty jest jasno określony przez prawodawcę i nie może przekroczyć 40-stu godzin tygodniowo, a więc 8-godzin dziennie. Do tego nie może obejmować niedziel i świąt oraz godzin nocnych. Nie wolno stażyście pracować w godzinach nadliczbowych.
W przypadku osób niepełnosprawnych czas pracy nie może przekroczyć 7-godzin dziennie, co daje 35 godzin miesięcznie. Miejsce pracy osoby niepełnosprawnej musi być przystosowane do jej potrzeb, a obowiązek ten spoczywa naturalnie na pracodawcy.
Bardzo często mówi się o stażystach, że to „tania siła robocza”, co jednak nie do końca oddaje charakter stażu. Należy podkreślić, iż staż to ogromna szansa i możliwość nauki, zdobywania cennego doświadczenia oraz wpisania do CV pozycji potwierdzającej zdobyte kompetencje i umiejętności. Nie należy więc lekceważyć takiej szansy i wykorzystać ją jak najlepiej. Zwłaszcza, że istnieje możliwość samodzielnej organizacji stażu o ile zgodę wyrazi urząd pracy. W praktyce urzędy nie sprzeciwiają się, chyba że miejsce stażu jest nieodpowiednie.